!"
$#&%() ' +*,-.%/10(+#/.#2#&34*65 71*6.8&9:
;6=<*6>?
*@6*+#/.#ABCD#&E*6+F/G(HJILKI.M.HJNLO.PQR
ST#E3?*.U
3A
S1V#W%() ' 6*X,D#EQR@' *6Y3?
Z#[
;\.#E-]>2
7*@+*6#E.#$#&E*6+F/^ *6#EG(_J\`!aUG(*
7b-:I.G(HcO.Pd.M.He.e.fgE*6+F/GS0<[6
http://pisco.cii.fc.ul.pt/
h&i(jbkclm
nXo&p\q@rtsp\u4v.wyxtrtzc{,uSwy|+}Z~wys~zc@zcuAp|&|+.p|Wv.xtpsrt.~p
~
6wy zc|zT~wys|+uS[ Xxwy|zT
.o&pp\~rtbrt{,p\{:zV~p\v.p{,z
zczcuJ~rtpu:zE{,zc|+zcsbwyxtzcu}v.wyu=zczco&v.xtw:
pC~p\v.p~rt{,p\{:z7{,z(rt|+.p\xtrt\p\~
Sp\ wy}
w`rtszcuSzc|+|+zEv.zcxtpCq@zcwyoWzcurtpCz
w`q@wy|+w{,zEzcv.zcuJro&zcsp\u
|+.v.zcuJrwyuz
»g¼B½ ¿¾ ¸ÀLÁ¹ÀÂ
Ã$.srt{,wy|U{,wy|U~wyo&v.urto&zcswy|Y{,zAwy{,p\|Up\|p\uSzc|+p\|
ÄpY v.wy{,zcoWwy|C{,zc|+zcs¥pu(pUv.xtpsrt.~p~
Åp\ wW{,pUv.rucp\¬ o&rt{,z
µ bzcu;.q@.uJpD\¶+? ;q@wyupDuzc~wyuJp|+zc}{:wy@up|+zWv.zcxtp\|
p\uzc|+p|;zA.|+p\o&X|+zAp\|p\@p|`v.p\uJp&~wyxtp\u& ;¢@.r|+.uS
q@zZ.o¤v.uSwy@xtzco&ppÆ. xtrto&p{,p|8ªp~zc|8p~wyxpuL~wyup
w`p~zc|+|+w`pw`rtszcurtwyu{,w`v.wyxtrtzc{,uSwzE{,rt.~.xtpCwv.uzc|+
|+rtwyspu;{,pg~wyxtpDn|+wxtzcbpTpg
Ç .rtxtrt\p\~
Sp\ w{:zA~puwyxtr
spo&.rtw&.spUv.wyu(ªwyuJo&ppUwyuJspu(p\|E{:wy@up|Eo&p\rt|
zcxp\ |+r~p\|zWzcrtq@rtuSzcoÈo&zcswy|Yv.uzc|+|\p\ w:É.wyuyzc oÊr|+w
poW8zc oËwyuJspw4v.wyxtrtzc{,uSwYo&.rtw4ª\p\ ~rx{,zZp\o&p\~¥.
~puJ Ìg v.wy|+|c bzcxoWwyspuLv.wyxtrtzc{,uSwy|8@p|+pszCu q@rt{,wy|
p\v.xtrt~ps{:w;p/|+zcq@.rtszEo&zcwy{,wyxtwyq@rtp]
Yzc|+z{,wy~.o&zcswzcs|+prp|+zL.oWp8o&p\szcruJp{,zp\bwyuS
{:p\uzc|+pp\~rtbrt{,p{,zB}¡ ;|+|+.o&zc|+z£¢@.z£|+z
pv.uSzcs{,zp~wys~zcbzcuLv.xtp\srt.~p\~
+wy zc|(v.wyu7.o¤v.uwy~zc|+
|+wg{,zYzcsp\rtp4zYzcuuw:no&p\q@rtsp\X|+zY.oWp4¥rtv`yw zc|+z
{:zWv.xtp\srt.~p~
Sp\ wy}bzcuJrt.~p|+z&|+zgv.zcuo&rtzgoWwyspuw
v.wyxtrtzc{,uw¦v.uSzczcs{,rt{,wYz;bwyxtp\X|+z;p\w¦v.uJrs~\ v.rtw:§p\ w
[Ì:oÍbzcA{:z4p\@p|;{,zc|+zcs¥z4p|`ªXp\~zc|pA¢@.zWp\|
¥/p8 .oWp(uzc~zcrtpv.p\uJp8{,zczcuJo&rsp\u.p8@wyp8v.xtp\srt.~p~
Sp\ w
p@p\|[~wyxtp\uJrpo µ zcu:.q@.uJpCζ
p.wyo&p\r~p\o&zcszb©¨p{,p`v.wyxtrtzc{,uSw¦v.wy{:z;|+zcu7v.xtp\srt
.~p\{,wZ{,z8o&.rtp\|[o&p\szcrtup|\ oWpszcrtuJpE¢@.z(|+z8p\~p\
[ÏZzcv.wyrt|{,zbrts~p\u,p|:puSzc|+p|+}~wyxtwy¢@.z(p\|=ªp~zc|
bpv.wyu.zc|+~wyxt¥zcuZz p8¢@.zoWzcxt¥wyu,|+p\r|+ªXp\wy|~uJrtzc uJrwy|
pxtzcuJsp{,p\o&zcsz(swUxtp\{,wzczcurtwyuzEswrtszcuJr
v.zc|+|+wyprt|{,p/zc|+czc rt~pCzE{,pEªX.s~rtwyspxtr{:p\{,zb
wyu
¨8wyo&zc~
«p\o&wy|Lv.wyu[.o&pv.rucp\¬ o&rt{,zE¢@.p{,uJp\sq@.xtp\u}
Î[Ð;|+z/.p\X~wyxtpCv.p\uJpE.pu©p~puwyxtrsp
xtwyq@wp|+zcq@.rtu&.o&p{,.v.xtpv.rtucp\¬ o&rt{,zTv.zcsp\qbwyspx
zzcuJoWrtsp\o&wy|Azc|+p?v.urto&zcrtup2v.p\uJzD~wyo®oWpr|Ap\xt
qb.s|7zczco&v.xtwy|L{,z(v.wyxtrtzc{,uSwy|7~wysbzcwy|+}rto&p\q@rtsp\s ; |¦v.xtp\srt.~p\~
Jwy zc|4{,zcbzcoÑ|+zcuUv.zcs|+p{,p\|Yzcs{,wTzco
~ wyspzc|+poWzcwy{,wyxtwyq@rtpÃ$zc|+o&w4v.p\uJp`o&zcx¥wyuJp\up
{:w`~wyuJzc|[zE~wyxtp\q@zcs|\
v.uSzc~rt|\p\ w2{,rtoWzcs|+rtwyspx7{,zczWuzc{,.\rtu|+z4wVs`. o&zcuSw
ozc {,rtwÆ{:z?ªXp\~zc|W|+wy@uzcv.wy|+p| µ bzcu4.qb.upVÒ¶ÓÏZz
o&p\szcruJpYq@zcuJp\xCzU @wypYv.wyxX r~pY¢@.zp|/v.xtp\srt.~p~
Jwy zc|
¯/°.±²³c´
v.wy|+|+.p\oÔ|+rto&zcuJrpC~zcsuJp\xt}¢@.z/p\|[ªXp\~zc|~wyoÓo&p\rtwyu
s`. oWzcuw¦{,zZxp{,wy|(.¢@.zco¤p\w¦~zcsuSw¦z;¢@.z;p|(ªp~zc|
¨8wyo&zc~zco&wy|v.wyu.oWpv.rtucp¬ oWrt{,z({:z(@p\|+z(¢@.p{,uJp\{,p zcs~p\rtzco¤~wyo&wA.o&pÕ{,zcsp\{,.uJp\Ö]=É.wyu(zczco&v.xtwy}
µ bzcu(.qb.up¦¶E·zwy|Zxp{,wy|{,pY@p\|+zrtbzcuzcoR~wyo& .o&p4{,.v.xtp¦v.rtucp¬ oWrt{,zU{,zU@p\|+zYv.zcsp\qbwyspx µ bzcuE.
v.uJrtoWzcsw§¸]z|+zpUv.rtucp¬ oWrt{,z`rtbzcu8p\xt.uJpW¹4zcsp\ w4w q@.uJp8×\¶@v.wy{,zcuJrtp8|+zcu,v.xtp\sr.~p\{,p8p\x\~wyoWwZ|+zoWwy|+up
~wyoWv.uJrtoWzcsw¦{:p\|8p\uzc|+p\|¢@.z;|+zZ.szcoºsw¦8zc uJrt~z sp/.q@.uJpCØCwy4zcsJp\ w~wyo&wsp/Ù
Boletim da SPM - no 43 (Out2000) 87-104 e no 44 (Abr2001) 23-38
ÚB±Ûc´Ý:Ü ´.Þ ±
wyxtrtsp¦pCÇ bwyxtp{,wy|o&zc|+oWwy|\
o
l&m
;|&xtrts¥p\|D.|+p{,p\|Wsw£{,zc|+zcs¥wÆ{:p\|&v.xpsrt.~p\~
Jwy zc|
j ¼ no
{:zcbzcoß|+zcurtszcuJv.uSzcp\{,p|{:z;p\~wyu{,w¦~wyoàwAzc|+¢@.zc
pJqfr
o&p{,pá.q@.upáâ®É.wyu?wy.uwBxp{,wy}4sp.q@.uJpã
|p w{,zc|+~urtwy|wy|§rtv.wy|{:zTªp~zc|g.|+p\{:wy|\Räwy{,p\| cz o¤¢@.ztsvu?z` w4s`. oWzcuwA{,o z`ªXp\~zc|({,w4v.wyxtrtzc{,uSwA¢@.z
p|;v.xtp\sr.~p\~
Jwy zc||\p\ wD~wyo&@rtsp\~
wy zc|;{,zc|+z¦~wysÄå.sw .v p\uJrtxt¥p\oË.oß(zc uJrt~zCz zZ w?p¬ sq@.xtw¦sw¦~pswU{:p
{:z?ªXp\~zc|\YwyzcX|+z2p\rts{:p2¢b.z2|,Æw |+z$~wys|+rt{,zcupo Xª p\~z
w¢@.z/~wyszc oÔzc|+|+zE(r zc uJrt~zb
v.xtpsrt.~p~
Jwy zc|{,z/.o¡. srt~w`v.zc{:p\~
tw`{:z(~p\uJwyxtrtsp
x2ð\ó ñ yõXò
ð z{+|},ö ~ j ¼ E¿ i up{7
x2ð\ó ñ yõXò
ð }|\ö (z{(|6},ö ~ j¼ ¿ i uJp\{7
æ[²=´ç ÛJ³ Ý ´
x2ð\ó ñ yõXò
ð ,+õ z:ð\*ñ (z{(|6},ö ~ j> E¿ i up{7
è:zJÄ«poWwy|ép\q@wyuJpË.o ~.@w: Ð;o&pËv.xtp\srt.~p~
Sp\ w ÏZzc|+~puzc|{,zc.sr&wÕ]p\¬ sq@.xtw{:zE{,zcªXzcrwyh
Ö
¼ ¿ i#
v.wy|+|c zcx8z p¢b.zC|+zp\v.uzc|+zcspCsp;.q@.uJp;\ê@ë;.p\s j Ó|+wyoWpW{,zwy{,wy|Zwy|;Õ]p¬ sq@.xtwy|Z{,zU{,zcªXzcrwyÖ¦{,z
{:w|+zA{:zcªwyuJoWp&w~.@wp&v.xtp\srt.~p\~
p\ w?uSzc|+|+zcszcX|+z .oév.wyxtrtzc{,uwz8 |+zco&v.uSz i {,zco&wys|+uJp\~
Sp wCzcsbwyxt
µ bzcu.q@.uJpW\¶+¦ ì{:zcªwyuJoWp~
Åp\ wp\v.xtrt~p\{:pA~wys|+rt|+z bz8w;zcwyuSzco&pE{,z8Ì,.xtzcu µ
Á /
¼ Á ¿ zcoé¢b.z z
zcoíp\ªXp\|+p\uC{,wyrt|`8zc uJrt~zc|;¢b.z¦|+z4zcs~wysuSzcoí|+wy@uSz w¦s`. oWzcuwU{:z(zc urt~zc|+} ¤zZ w¦s`. oWzcuwU{:zªXp\~zc|8z
.o&p/xtrts¥pZuSzc~pE¢b.zE~wyszcs¥pw`~zcsuSw`{,w~.@w: z ws`. oWzcuwY{,z/puSzc|+p|+¶.oWp|7s[p\ wY|+zcubpZ p\v.uSzc|+zcsp{,p
p\¢b.r:Î+
î:ï\ð\ñòô ó òõXö;÷øù©úbû@ü\ýþ@ÿ\ø û ý øC
ý û ýCû@þ ø ý \ø
û Sø ;ü\ý [û "ü øþ@ý û ýþ "!#$&%"'&()*ø \± d/Û8³ d´Ü ´.
Ý©Þ ± E´Dæ²´ç ÛJ³ Ý ´
üø +, û &ýþ .-/,0û21 ø 3Xø %54;ûbø & ø 6)08ø7 þ 89ø 6
: øý/ü øþ@&ý !5$
; <ù $[=ý û >((Sø 6Å?
ý 6@ =ø \ý 0?A C
¿ øB
q@uzc|+|+zcoWwy|`pwD~.@w¢@.z4ªXwyr=~wyup\{,w{,z¦p\~wyuS{,w
0û@6ü DEF 8)6=ý (%G$[ý +EH
ý û 0XHø \Hý û Iý 0 ûbþ 3 [~wyzcoB
wCzczcu~\ ~rtw(p\¶+Ð;sp\}v.zcxtp7ªXp\~zuJrtp\sq@.xtp\u}{,wyrt|
ýý 0=6ü øþbý 05 û Jýþ K7 ø 0LD6=ø M0JN\üý 0=ø 0\@ý ++ø Åý %
t
r
@
q
.
\
p
t
r
|pCzc|+|+z µ bzcu=.q@.upC\×¶
O 0Xø 0@Jýþ 6PL1 ý Q 0R
ø þ@ÿ\ø :S @ ý Xø ø/?ø û96)08ø7 þ M ø
S ;TUù -H0þ@6ÿ =@ø 0Sü M(VøL6ü øþ ø L1 øQ ý %
Ìpq@wyupUuSzcqbuSzc|+|+zco&wy|Ep\w4rts© ~rtw:,pUv.rtucp¬ oWrt{,z;{:p
.q@.uJpD·1zA|+z&.srtuSzco {,.p\|Uv.zcxtp&bp\|+z&wy@zco&wy|
nXsuSwy{:.\p\o&wy|gp\q@wyuJpT.o&pTv.zc¢@.zcspo&wy{,rt.~p~
Sp\ w .oàwy~p\zc{,uw:& g;|Cwy~pzc{,uSwy|(zwy|/~.bwy|/|\p\ wWv.wyxtrzc
swDv.wyxtrtzc{,uSwD{,pA.q@.upA7p\o&wy|;|+.@|+rt.rtu{,.p\| {,uwy|[{,.p\rt|\ä7zc¬ oÓw`o&zc|+oWws;. o&zcuSw`{:z(p\uSzc|+p\|o&p\|
ªXp\~zc|8v.wyu7¢@.p{,uJp\{,wy|\=Ì,oßv.uJrs~\ v.rtw4p|({,.p\|(ªXp\~zc| uwy~poßwy|(zc uJrt~zc|/v.wyuEªXp\~zc|Ezr~zczcu|+p]no&p\qbr
p¦|+.b|+rt.rtu/s[p\ w&zcucp\ w&p\uzc|+p|/zcoR~wyoW.o µ zcuE. sz;w4|+zcq@.rtszb.v.zcq@ps.o¤wy~p\zc{:uSw¦z;~wyuJpwy|E|+zcrt|
qb.up\Î\¶+ ;q@wyuJp|+zp|+.@|+r.rt~
Jp w¦v.wyu¢b.p\{,uJp\{,wy| (zc uJrt~zc|`pA.o&pg~zcuJpA{:r|+p\¬ s~rtp&{,w§~zcsuw§|+zco&v.uSz
rtbzcu(xt.q@p\u/zcoàªp~zc|/~wyoR.o&p¦p\uSzc|+pzco ~wyo&.o v.zcuJv.zcs{,rt~.xpuo&zcszp\wy|zcrtwy|{,z8|+rtoWzcurtp]·,p\ wzcr
|+wyo&wy|LªXwyuJ~
«p\{:wy|[p/{,wy@uJp\u=xtwy|+p\sq@wy| µ bzcu=.q@.uJpCÒ\¶+ wy|L{,zC|+ro&zcuJrtpZp\|uzc¬ |Lxtrts¥p\|uSzc~p\|L¢@.z/~wysJzc¬ oìw
~zcsuwzC.oìv.p\u[{,zC8zc uJrt~zc|\yno&p\q@rtszC¢b.zC~wyoWzc~
åp
v.wyu.~wyuJpu,o&.rwCv.wy.~wZzL¢@.zbpr{,rtoWrts.rts{,wZq@uJp\
î:ï\ð\ñòô ó òõXHö Wø?ù X" û?û/ý 0/ü\ý ))6Sý 0\=ø 0 û ø 0 {,.pxo&zcsz4p&{,rt|+p¬ s~rp&p\w?~zcsuw:A Ë~zcuJpApxt.uJp
=5YK7 ý H0;Tý Vý û H%" Uù $[ýþ 0(SûbøLû £üý )6Åý p\|Cªp~zc|Eurtpsq@.xtpuSzc|Ezc¢@.rtxp\ zcup|/{,wWwy~p\zc{,uwAwyuJr
û &0[ü\ý 00Sø8ý Z(,ý Xøþ \ý8ø9ý Hý û@=ø û \=ý 0Jý )0% q@rtsp\xEups|+ªXwyoWpupoWX|+z§zco ¥zcLp\ q@wyswy|\Bä1uJp\p|+z
\ù [øþ û=ý 05\=ý 0=ü\=ý )Åý 0©ø@þ ø ý =ý 0,ø=ý 0<ø 0 û ø 0 {,z8.oÔwy~p\zc{,uwuS.s~p{,wy}poW8zc o ~wys¥zc~rt{,w`v.wyu
]
J?;ø 05Lû ^ ø 0Dø M0J0øQ Tý Tý ( üTý _ ùþ@ø û S9ø `6%
v.wyxtrtzc{,uSwU{,
z (zcxtrs$Ò\§p\ wTzC v.wy|+|c zcxwy@zcu.o&p
v.xtp\srt.~p\~
Sp\ wU{,zCp~wyu{,w~wyoËwYozc wy{,wU{,zc|+~uJrtwYsp
äzcwyurtpv.wyu¢@.z`|+wy@uJpUoW.rtwWv.wy.~w4zc|+v.p~
tw4v.pupp\|
p\bp\|\=·1z;.\zcuw4o&zc|+oWw4~wyo¤.oßzcuJp\zc{,uwYwy@zco
aB°cbdE³@Ý[Ü ±[Þ °fe
zc|+v.p\~
«w&p[Ç Äå.|+p µ bzcu=.q@.uJpZ\Ø\¶+Ã$p\|L~wysrts.zco&wy|p
Lp\ q@wyswy|=|+z7rzcuSzcoBuzc{,.\rt{,w
¨8wys~zcuJzcp/uSzcv.puSwy¦¢@.z/p\wuzc~wyuJpu©w`v.wyxtrtzc{,uw`{,p ~pwyuJuJrÅpp¬ uJsqbë;..xwyp\|©s{,zcwubp7 wys|p\¥|©zcoV
.qb.up`Ò;p`zc|+wy.uJps[p\ wYprtsqbz;wU(zc urt~zZrts{,rt~p\{,w: q@.uJpÙ\¶+¨8wysrs.zco&wyp|+ }wy|:..sp\oBxto&~.zc@swyz`~~p\¥zczc{,q@upw oWµ wyzc|Cup\.w
nX|+w¢@.zcu{,rt\zcu=¢@.zE|+z(v.wy.v.wyA.o&p/p@p á{,wy@uJp\ ~.bw:
qbzcoR.~wy$o&p\rt|Z{[ .~rtx:o&p\|p¦urtq@rt{,zc¦{:wWv.wyxtrtzc{,uSw
ªXwyr[p\.o&zcsp\{:ph g;|`(zc uJrt~zc|;pA¢@.z4pWzc|+wy.uJpWs[p\ w
è,wyxtzco&wy|LpCwyx¥p\uv.pupEwwy~pzc{,uSw:cë;.p\s{,w`~wy
~¥zcqbp¦|+zcucp wy}.{,p\¢@.r©zcoR{,rtp\szc}:{,zcswyo&rtsp{,wy|Zv.wyu xtwy~p{,wCzco ~rto&pE{,p(o&zc|+p(©zc¬ X|+z7.o&pEªXp\rtp8¥wyurtwys
(zc urt~zc|(v.xtp\swy|\7É.xpswy|/swW|+zcsr{:wAzco¤¢@.zp~puS px{,z&uJrÅp\¬ sq@.xtwy| µ bzcu;.qb.upg\â¶(p\xtzcuJsp\{,poWzcsz
wyxtrsp;~wybuSz ¿ i uJp\{Vp;Ç |+.p;bwyxtpbÌ,|+zc|8zc uJrt~zc||\p\ w brtuJp\{,wy|/v.p\uJp~rto&pzv.p\uJp@prw:L @p\|+zv.wy{,z`zcu
szc~zc|+|+purtpoWzcszUzcuSzco&wy|C{:z.o&p¦wy$oWpr|ZpuSzc|+ ¢@.px¢b.zcuªXwyuJoWp]Yë;.p\{,uJp\{:p4v.wyuCzczco&v.xw:4¨8wyxzc
p\|(~@wy¬ s~p\bp|\=è&p\ uJrtwy|(rtv.wy|/{,z;(zc urt~zc|8v.wy{,zco¤|+zcu o&wy|=p8swy|+|+pEv.rtucp¬ oWrt{,z{,z7v.p\uJrt{,p8p(.oWp({:zc|+p\|=@p
{:zc.srt{,wy|~wyoa@p\|+z(swgp¬ sqb.xk
w jT~wy@zcuJwv.zcxpC~puS |+zc|=¢@.p\{,uJp\{:p\| µ bzcu..qb.up(ã\¶+ Ã2p|:uzcv.p\uSzbzcozc
Boletim da SPM - no 43 (Out2000) 87-104 e no 44 (Abr2001) 23-38
{:z~wyxtp\u=pEv.rtucp¬ oWrt{,z(v.wy{,z8zc|+~p\bpu:.o&p/v.rtucp\¬ o&r{:zz .v xtp\srt.~p\~
Sp\ w: Ì,|+zév.uSwy~zc|+|+wºv.uSzc|+|+.v8wy z¢b.z z
pCv.xtp\sr.~p\~
p\ w?zE pCoWzc|+o&p µ bzcu=.q@.uJp/ê\¶+
.v wy|+|c bzcxÅ
É.zcq@ps{:wTs.o wy~p\zc{:uSw$wys.oÑ~.@wVz§~wyuS
g;bzcuí~wys~p\rt{,p\{,zc| p~zcs.p\{:p\|í.|+p\s{,w
p\s{,w`p|[p\uSzc|+p\|[pz( p\|Lªp~zc|[wyuJrqbrsp\rt|7{,zc|+p\v.puSzc~zc
p v.zcsp|uJrÅp¬ sqb.xwy|ázc¢@.rtxp zcuwy| µ bzcu.q@.uJp
uzcoìwy@zcoWX|+zCwYv.wyxtrtzc{,uSwU{,p;.q@.uJp;\;z\]äuJp\p\
Î ×\¶+
|+z;{:w¦{,wy{,zc~pzc{,uSwUu\wy¬ oW@rt~w: ÌD v.wy|+| bzcx.v.uSzczcs~¥zcu
~wyoWv.xtzcp\o&zcszwEzc|+v.p\~
«wEzcs~p\rtp\s{,w({,wy{,zc~p\zc{,uwy|
.É xtpsrt.~puW(zc urt~zc|D¥rv.zcuv.xtpswy|\¤·:p wÆ(zc u
uwy¬ o&@rt~wy|D.s|§swy|Dwy.uSwy|\
g;|D~zcsuwy|D{,z$oWp|+
rt~zc|V¥rv.zcuv.xtpswy|$p\¢b.zcxzc|$~Ä«p|+wyoWpá{,wy|
|+pY{,wy|C{,wy{,zc~p\zc{,uwy|(u\wy¬ o&@rt~wy|szc|+|+pY|+rt.p~
p wAªXwyuS
p ¬ sqb.xwy|CoWzc{:r{:wy|/|+wy@uz`p\|EªXp\~zc|pÇ |+.pUbwyxtp
o&p\oÓ.o&pEuSzc{,z~[. br~pE{,z(ªXp\~zc|©~zcsup{,p\|¢@.z(~wyuS
/z |+.v.zcurtwyup ¿Ei up{ µ zcu©.qb.upÎ\ض
uzc|+v.wys{:zUpwDoáp rto&w§zco&v.p\~wyp\o&zcswD{,z¦zc|+ªXzcup|
8¨ wys|+u.ruà.o v.wyxtrtzc{,uSw®wyuSwyrt{,px"~wyo p
×+ ÌA {:z(swyp\u¢@.zEwy|(zc urt~zc|{,z(.oÔ~.@wy~p\zc{,uw
o zc|+o&pÊ|+rto&zcuJrpÊ¢@.zÍw {,rt|+ªXzcsyw rt{,zÍ~Äåp
&
p\o&zc oªXwyuo&p\oé.oWp(uzc{,zL~[. @rt~p({,z7ªp~zc|=~zcsuJp\
.v xtpsrt.~p~
p w;|+zEzcs~wysupsp/.q@.uJpCÎÙ
{:p\|\
rtoWzcrtuJpZv.p\uJz/{:wUv.uwy~zc|+|+wU~wys|+rt|+zZzcoìwyuJr
î:ï\ð\ñòô ó òõXöHøù&$[ýþ0øþýø;øþ@øý øRý ýüý)3 zcsp\ u;v..uJoÍ
ÅR
ý \ø f û SRø 6h6+Hþ 8hý ø7 þ û Rý _+6Åý<ù þ (*8ø 0 q@.s{,wYp;{,¥zc|+zc~uJp\rt~zc
p{, wuw {,p;µ {:.wyqbr|U.up`zcÎupâzc{, "uSwy|+|zcq@~.wyxtsp\{:{,p`wy|+v.¶(p\|+uJzcz
DøM0R0ýHZ*Sø=\ø=0?ýüý)6ÅývûL^øUü6øþ øL1 øQ ýI0Hþ3 ~wys|+rt|+zEzcoÓ.sru¢@.puw;¥zcp\zc{,uwy|+}cwy{,wy|Lwyurtzcsp\
ýþ +ø(þ@ø û S
ø Y6%& 5ù [*Sþ ÿø(ý 0ü\ø 1 ýEø6ü þ@ø 0&ý {,wy|{:zEoWpszcrtuJpCps/p xtwyq@p\ zcu~zcrtuJp/v.p\uJz/~wys|+r|+z
û ýMXø6Åý=0%
zcoËp{,rt~rtwysp\u(zc ur~zc|8zcoËxtwy~pxrtp\~
Jwy zc|8@zcoº{,zczcu
o&rsp\{:p\|\ ¨8wys|+rt{,zcuz7wy|(zc ur~zc|©rts{,rt~p{,wy|©spE.q@.
uJp`Î\â].ä1ups|+ªXwyuJoWzZ¨zcoº¨ §v.wyu7uz .zc.p wUsw¦v.xtp\sw
h&i(jbkclmm
¨,Ï4M g;@zcoWX|+z
H
Yzc|+p|+zcq@.s{,pv.puzV|+zcucp w£p\v.uzc|+zcsp\{,p|Wv.xtp\srt
.~p\~
Jwy zc|£{:zv.wyxtrtzc{,uSwy|~wyo zcxtzcbp{,pBªXup~~
p\ wÔ{,z
(zc urt~zc|Yv.xtp\swy|+}({,zD.oÊv.wyxtrtzc{,uwV~wyoÑwTs`. o&zcuSw
o2 srto&w?{:zA(zc uJrt~zc|s[p\ wyXv.xpswy|+}L{,z4.oÈv.wyxtrtzc{,uSw
wyuSwyrt{,px}7{,z&.o v.wyxtrtzc{,uSw$v.wys.p\xto&zcs#
z .zc bzcxt}
{:z2.o v.wyxtrtzc{,uS
w .zc zcxCzV{:z2{:wyr|D|,yw xtrt{,wy|D~wyo
puSzc|+p\|;~.uJbp|\ Ì {,zWuSzcxtzco&@upuC¢b.zA|\p\ w?8zc uJrt~zc|
v.xtpswy|wy|L{,w`rtszcurtwyu{,pCv.xpsrt.~p\~
p w:
¨8wyo&w¦brtoWwy|(swYzczco&v.xtwY{,p;.q@.uJp`\×Z{,p;v.puS
z¦n}.zcoí¢@.z¦¥/pA u zc¬ |;(zc ur~zc|Zv.xpswy|+}p4zcrt|+zc¬ s~rtp
{:z[~wys~p\rt{,p\{,zc|.v.wy{:zªp~rtxtrtp\u@p|+p\szLwE{,zc|+zcs¥w
{:p\|v.xtp\srt.~p~
Jwy zc|\ÏZpZ.q@.up\Ò¦pÇ Î\Ò\}|\p\ w(p\ uJrtwy|Lwy|
zczco&v.xwy|({:zv.wyxtrtzc{,uwy|~Äåp\|(v.xtp\srt.~p\~
Jwy zc|(v.wy|+|+.
zcoÔ(zc ur~zc|[v.xtp\swy|\
î:ï\ð\ñòô ó òõXöH
øù"-H0S þ@ÿ. û;
øü6 øþ J øL1 øQ ý©øþ@ø= ý ø øJB \ø
û SøJ69;ø0ý û@ø=6Sø=\ý=0%" ù"-H0þ@ÿ6]ü øþ øL1 ý=Q 0
øþ@ø= ý ø0 øB 0R\ø=0 ûSø=0?`WýûY]k;ø0ýøþ\ý ((Sø=3
6Å ý=0 øB 0D øM0H
û((S ø6Å ýYýû ý= øþ\ ýUü6)ø=7 H0
û@ø=6S ø=\ ø=0 øB 0ED øM0[ ûJ û ý=%&J ùf;4 ûbøþX ý0&((S ø=6S ý0
üý ý ø øû û ýMX øÅ ý _(0R û0Z ü6 øþ ø 3( ýù2;
ùf-H0S þ@ÿ[ ø(ü6 øþ J øL1 øQ ý@\ ý(ü\ý=)Å ýû&0 ý==(.J ý=3
øþ\ ý/ü=ø7 H)60T ý=\ ø=70 ø=0 D øM096 û
ü)0;
øü6 þ3
X ø ýþ@ø=%\S ù[$ ýþ0(S û@ø8û
ü\ý=)Å ýLøþ@ø ý ýLøý@ ø ûS ø
¡k û+ þ@ÿ\ø£¢c¤ ¿E¥ ?V ()8C
0 þ5øQ ý=3 ü øþ@ý0%?6D ù9;
4 û@øþ3
X ý©0 ü\ý=)Å ý0 DS þ(0
5 ûJ0: üý ýþ0+ ûJ ý
ø
ü øþ øZ1 øQ ý&Y6¦;
¨8¨§ ¼ª© " « ¿ ¿ A
$¿6¥
¾
¾Z¬
·1z8p\v.uSwyrtoWpu,zc|+pC{,rt|+p¬ s~rp/v.wyu A ¢ s[p\ w;~wyoWzc
zcubp .ozcuuwE|+rtq@sr.~p\rwCz7s[p w/v.uzc~rt|+p\¾ ubp7 {:zu@zc qb.p
v.p\uJpp£oWzc{:ruv.wyr|$p£px.up£{:z{,wyrt|$uJrÅp\¬ sq@.xtwy|
zc¢@.rtxp\ zcuSwy|:{:zLxtp\{,wy|©.srtp\ uJrwy|`z A ¢ µ bzcu..q@.uJp8Î\ã\¶+
gézcuJuSw¦¢@.z~wyo&zczVz` {,pwyu{,zco¤{,z`.oàz`o&zcrtw
v.wyu~zcsw:v
g;|`zcuJuSwy|;uzc|+.xp\szc|Z{,pWzc|+v.zc|+|+.up4{:p
~puwyxtrspAz¦{:pAo&wysp\q@zco {,wy|`v.wyxtrtzc{,uwy|`poW8zc o
|\p\ wD{:zc|+p4wyu{,zco zYp\o&zc o s[p\ w|\p\ wy}={,zYoWpszcrtuJp
q@zcuJp\xt}|+rtq@srt.~p\rtbwy|\Ywzcsp\sw¥/p {,wyrt|~p\|+wy|Lzco
¢@.zEzc|+zc|zcuJuSwy|[|+zcuJrpo rtsp\~zcrp\ zcr|\
¨8wyo&v.p\uJp\s{,wZpE|+.v.zcuJª ~rtz8zc|+v.zc~\ .~p({,z8v.wyxrt
zc{:uSwy|[~pv.p\zc|={:zEv.uSzczcs~¥zcu:w`zc|+v.p~
tw& Ø+
äzcsp\s{,wV{,zczc~p\u .zcrt@rtxtr{:p\{,zbTÌ,|+zD~p\|+w
|+zcubp zc|+.{,p\{:w2o&p\rt|4p?ª.s{,wVsp|+zc~~
Sp\ wV|+zc
qb.rszb
&®c°c¯L°ç ± °³e
g¤v.wyxtrzc{:uSw${,pD.q@.uJp§Ò\êDv.wy{:zcubD
p v.puSzc~zcuH.zc bzcx
o&p\|szcoí|+zc¢@.zcu&zY .o v.wyxtrtzc{,uw: ;|ªXp\~zc|/|,Dw v.p
uSzc~zcoazcs~p\rtp\u.oWp|7sp\|wy.uJp\|v.wyuS¢b.zCpZ~puwyxtr
sp;|+z{:zcªwyuJoWp;xtrtq@zcrtuJp\o&zcszb] ;|7puSzc|+p\|zc¬ oì~wyoW
v.uJro&zcswy|8oWpxb~p\xt~.xtp\{:wy|\bÐ;oË~.p\ xt~.xwy}yªXzcrtwU~wyo
@p|+zUsp&.q@.upWÒ\}:rts{:r~pA¢@.zA|+z¦{,zcbzcuJrtp4zcIu ²´³
¯/±²@±
z ² ¼ [É.wyu8wy.uw4xtp\{,wy}p.q@.
¥ Â µE Czcoßzc{,h
uJpEÒ\C¾rs{,rt~pC¢@.zEw;v.wyxtrtzc{,¾ uSw$/z p\v.zcsp\|v.wys.p\xto&zcs
Yzc|+pÍ|+zc~~
p w |+zcubÍ
p pv.uSzc|+zcsp\{:w .o v.uSwy~zc|+|+w z .zc bzcxÙ\:¨8wys|+rt{,zcuJp\X|+z .zc bzcxwy{:w4w¦v.wyxtrzc
v.puparto&p\q@rtsp\u.o v.wyxtrtzc{,uSw¤wyuSwyrt{,p\x2zÔpì|+.p {,uwW~Ä«wy|Wp¬ sqb.xwy|;rtszcuJªp~rtp\rt|v.wy{,zcoíbp\uJrtp\u(|+zco
Boletim da SPM - no 43 (Out2000) 87-104 e no 44 (Abr2001) 23-38
Î
@p|+p\szL|+ro&v.xtzc|\ Ì ~xtp\uSw/¢@.zzc|+zc|©|,yw xtr{:wy|©s[p\ wC|\p\ w
v.wyxtrtzc{,uSwy|oWp|Zv.wy{,zcoR|+zcu/~wys|+uS.rt{,wy|;{,zUo&p\szcr
uJp(p\s/p\ xtwyq@p\}czco v.p\uJrt~.xtpu}{,z8oWpszcrtuJpEp\s/p\ xtwyq@p/p\wy|
v.wyxtrtzc{,uSwy|[~wyoÓzcxtzcp\{,pEªXuJp\~~
Sp\ w;{,z((zc ur~zc|[v.xtp\swy|\
É.wyu8zczco&v.xtwy}v.wy{:zcoWwy|Ep{,p\v.p\u7pv.xtp\srt.~p\~
p\ w4Î
v.p\uJpTwy@zcuWp{,pT.q@.uJpÒÒß ÍªXwyuo&pT{,p|Dp\uzc|+
p|;~.uJbp|v.wy{:z¦|+zcu/{,zc.srt{,pAv.wyu.oWpWzcv.uzc|+|\p\ w
î:ï\ð\ñòô ó òõXöH¸øù£X" ût0Y ü\ý=00F V9ýþ0+ûYû ¢@.p{,ubp rt~p;wyDv.wyu.oßÕ\|+v.xtrtszcÖ{,z ¨zc \rtzcu|+zcoßrts
üý)6Åýý=Åý)\ø=?ûL^ ø0DøM0C0¹^ø=ºXý\ø=0k((ø7 þ ûý0 .zc:wy zc|\@·1z/v.zcqbp\uJoWwy|s.oºzcupzc{,uSw`z~.uJbpuo&wy|
û2ø (Sý0%UùTX û&0?= ü\ý00F V6ýþ0(Sû)ûüý3 .o&pp\uzc|+p`wybzco&wy|E.o¤|.yw xrt{,wA~wyo&wAp\¢b.zcxz;~Äåp
))6Sý"»9NF V61øü6þ@ø0&ý=áø0EDøM0&ø f ûSø`\ø8üø( v.xtp\srt.~p\~
Sp\ w`|+zEzcs~wysuJp/sp.q@.upCÒ\×]
¼%
î,ïð\ñSò1ô ó òõHö ¿ø"ù À=ý 6 û ø/6ü øþ Jø L1 øQ ý 6ÁZüý Dý ;ø
ø;ü\=ý 00û /ø *0Xø 0û Vø 0%tù 4;ûbø ( ø N\ü *00øQ ý ;ø )0
½ ²@°feÛ´fe E² ± ´fe
0);6ü )0R û ? þ Jø Dý ;h
ø /ø 0Xø 0Rû Vø 0Rûbøþ ý
6ü øþ ø ø 0Z;6ù 0©=ø *0=ø 0<û V\=ø 0:6ü (Sþ MÂ0;ü *=ø
Ì:|+.{,wy|${,zÆÏZp\brt{¾Y.ªªXo&p\sË \AoWwy|+upo ¢@.z û £ü øþ@cý ;
|,yw xtrt{,wy|q@zcwyozc uJrt~wy|[~wys|+u.rt{,wy|[p(v.p\uJrtu.{,z8ªXwyx¥p\|
{:zEv.p\v.zcx1v.wy{,zcoÔv.wy|+|+.rtu[p\uzc|+p\|[~.up\|\\Ì,|+p||\p\ w
gap\.wyuCpq@up{,zc~zUp\|Z~u rt~p\|;zYp\|;v.pxpbuJp\|{,z
o&p\rt|E{:rªJ ~zcrt|({,z;{,zc|+zcs¥p\uz`brts~p\u{,w4¢b.z`p\|(uzc~ rts~zcsrtbwZ{,9z [.6r [wy{,uJrtq@.zc|+} ;{zc uJrtw/ ;uJp( Äåwy}Ì,{,.
p\|+}sw`zcspswy}v.zcuo&rtzcoÔp/~wys|+uS.~
p\ w;{,z(|,yw xtrt{,wy| p\u{,wZè,zcxtwy|+wz [zcsEz ¶@wys|+zc~p]
pxtzcuJp\~
wy zc|g{,p$ªwyuJo&p2{:p\|&ªp~zc|\·¶@wyr{,zco&wys|+up
{:wU¢b.zzc|+zc|8v.wyxrtzc{,uwy|8zc¬ oËwyxt.oWz;~wys|+p\sz4â\}
v.wy|+|+.zcoép\uSzc|+p\|,~bwy¬ s~p\p\| ãyz|\p\ ?w .zc bzcrt|©s.o&p
qbp\o&pA{,z2p¬ sqb.xwy|rszcuJªXp\~rtpr|A \ê\4Ð;oízczco&v.xw
{:zcbrt{,w4G
p (xtp\.|C·zcªªXzcsW{:pÐ;srtbzcuJ|+r{:p\{,z`{:zÏZ.|+
|+zcxt{,wyuJªEzE w`{,pC.q@.upCÒ\Î]
ÃálÄbl(jflÅ ÆCÇJÈciÉ
UÉ.zczcu<¾Yrtxtwys}ÊXzcp\sUÉ.zc{,zcuJ|+zcs}\Õ6¨,.rtxt{£Ëbwy.u,gHÌYs¦É.wyxÎÍ@¥zc{,upÖ\} ;{:{,rt|+wysvÏDzc|+xtzÍ µ ã\â\â¶
v
ÊXzcp\v
s Ê+É.zc{,zcuJ|+zcs}ã\ÙÎ\}Õ\É.xtp\rtzc{4É.xtp\wysrt~7É..\xtzc|+Ö\}\¨wyxtxtzcq@zEÃ$pv
¥ Êwy.uJspx k
Ð Î\}\\6ÑÎ\Ù]
Î http://www.geom.umn.edu/docs/doyle/mpls/handouts/node19.html
ÒUÏZzcsrt| ÏDzcp\rtuSz µ zc{7 ¶Õ\ä,¥z (zcxtbrts¦É.uSwybxzco&}ªXwyp\oÔ|+u.~.uSzc|[wyª]oWrtsrtoWpxy|+.uªXp\~z(p\uSzcpÖ\}ä6p Í@xtwyu,Ò
¶bups~r| µ \ãã\ض@n · ¨,§êÙÒ\âêØ\Î\â]
× http://www.math.lsa.umich.edu/˜hales/countdown/}1äpoWp| ¾Yp\.|+zcxt}Ì,s{,uz(Ã2p Ó@p\rt}c ;s{,uJp\|[·1 .Ô ~|+}
ê\êê\}Õ\nXs|+~urt@rtsq~.@zc|p\s{4~wybzcuJrsq ÍuS¥wyo&@rt~7{,wy{:zc~p\¥zc{,uJpEbrtpCzc¢@.rtbp\uJrtp\swyv.wyxtwyq Í@Öp
v..bxrt~p\uJ
ØUè:zcu©w`.~¥zcrtuw kelvin-9tile-transp.html sp{,rtuSzc~wyuJrtp
6Ïzcsrt| ÏDzcp\rtuzc} [wy@zcu]É.¥zcxtp\s}
http://www.geom.umn.edu/graphics/pix/Special
ã\ãÒ\}Õ\ £~wy.szcuSzcp\o&v.xz(Iw (zcxtbrt\s § |7~wys\Ä«zc~.uz(Topics/Tilings/
wysUo&rtsrto&p\x@|+.uJªXp\~zc|+Ö/É.¥rtxÅ6Ã$pq©8 Õ,zc ¿Ö
ê\Ù Ñ\ê
ÙUè:zcu©pCvp\ q@rtsp/\Ø/{,w;xtrtbuw`Õ\ä:¥z(É.zcsq@.rts¦ÏZr~rtwysp\8u Íwyª]¨8.urtwy.|ps{Wnszcuzc|+rtsq ×Czcwyo&zc8u Í@Ö{,z
ÏZpbrt£
{ ÏDzcxtxt| µ ã\ã\¶@¢@.zCoWwy|+upw`rt~wy|+pzc{,uSw;wyuJwyqbwyspxy{,z ÊXzc|+|+zcs}p\o&zc oÔv.wys.p\xto&zcsz .zc zcx
Ã$rt~¥p\zc x ×wyxt{,@zcuSqb}\ãÙ\â\}ÕÐ;s|+p\@xtz(É.wyÎx Í@¥zc{,upxy·1uS.~.uzc|+Ö\}cÃ$p\¥zco&p\r~|[Ã$p\q@p\rtsz ¸÷ k
Ð Î\}
Ø\× Ñ\\Ùê ÏDp\xtzcJu Ï$.s{:zcuxtrt~¥}\ã\Ù\ã}Õ\·1spv.v.rtsq`ps{W·1¥p ÓÍ` ;srtv.urt|+o&|+Ö\}Ã2p¥zcoWprt~|[Ã$pq@p\rszc}
Ð Ò\}\\Î\× Ñ\Î\Ø
¸W k
âv
[wybzcu¨8wysszcxt)x Í}\n++·1p\brwy}c A2 ÏDp\xt\}\ã\ãÙ\}Õ\ä:¥z ¨,zcxtxt"w ÌY|L¨8wys\Ä«zc~.uzcÖ\}czcoÔÕ\¨8wysuJrb.rtwys|7w
;xtq@zcbupEpsØ
{ ×Czcwyo&zc8u Í@Ö} 6Ù £
Ð }6 Ñ\ê]
ãU¨8p.~\¥ Í}â\\Î}·zc~wys{WÃézc oWwyrtuSzc} Ê+ Ì, ~wyxtzEÉ.wyÎx Í@zc~¥srt¢@.zc} Ö â\Ù}wy|v.wyxtrtzc{,uSwy|~wyszcwy|Ls[p w`v.wy{,zco
|+zcJu .zc zcrt|\
\êh [wybzcu¨8wysszcÎx Í}\ã\Ùã\}6Õ ¾Y"w ÌBhw ¨,.rtxt{4
p ¶@xtzcrt@xtzEÉ.wyÎx Í@¥zc{:upxy·.uJªXp\~zcÖ}zcoÓÕ ×Czcwyo&zcuJrt~7äwyv.wyxtwyq Í@Ö
É.uwy~zczc{,rtsq@|wyª¥z/\ã\ÙÙ ×Czcwyuq@rtpEäwyv.wyxwyq ͨ8wysªzcuzcs~z µ ;¥zcs|+E} ×Czcwyuq@rtp\¶X}czc{,rtJM ÊXp\o&zc|¨`¨8p\suSzcxtxt}
;~p\{,zco&rt~É.uSzc|+|+}\Ø\Ù\×]8 [wy@zcuJ¨8wysszcÎx Í}\ãÙ\ã} Õä,¥z [rqbr{:r+ Íwyª]É.wyÎx Í@¥zc{,uJp\xy·1.uªXp\~zc|+Ö\}Ã$p\¥zco&p\r~|
Ã$pq@p\rszc} ¸6W £
Ð ×\}Ù\6× Ñ\âÎ
http://www.sgi.com/grafica/huffman/ +ÏZp\rt{A AM ¾Y.ªªXo&p\s}c\ã\ÙØ\}cÕ¨.uJbp.uzps{A~uSzcp|+zc|\ v.uJrtoWzcu=wys¦v.p\v.zcuÖ}cnÌ,Ì:̦äuJp\s|\¨8wyo&v..J+¨ Ñ\×\}cê\6ê Ñ\ê\ã
Boletim da SPM - no 43 (Out2000) 87-104 e no 44 (Abr2001) 23-38
Ò
Úb+õ ÛÜ:ñ |/÷ É.rtucp¬ oWrt{,z({:zE@p\|+z(¢b.p\{,uJp\{,p/z(ªp~zc|
xtpzcuJp\rt|[uJrtp\sq@.xtp\uSzc|zc¢@.rtxp\ zcup|\
Úb+õ ÛÜ:ñ |
W É.xtp\srt.~p\~
p\ w;S v.rt~pC{,pCv.rtucp¬ oWrt{,z({,p
.qb.upC
Úb+õ ÛÜ:ñ |
É.xtp\srt.~p\~
p\ w;o&wy{,rt.~p{,pC{:p
v.rtucp\¬ o&rt{,z({,p/.qb.upC
Ú@(õ ÛÜ,ñ |
É.xpsrt.~p\~
p w;v.uSwyv.wy|+pCv.pupEp
v.rtucp¬ oWrt{,z({:p/.q@.uJp/]
Ú@(õ ÛÜ,ñ |
¸ Ï.v.xtpv.rtucp¬ oWrt{,z({,z(bp\|+z(v.zcsp\qbwyspx
z(ªXp\~zc|[xtpzcuJp\rt|[uJrtp\sq@.xtp\uSzc|[zc¢b.rx p zcuJp\|\
Ú@(õ ÛÜ,ñ |
¿ É.xpsrt.~p\~
p w;v.wy|+| bzcxy{,w`v.wyxtrtzc{,uw`{,p
.q@.uJp/×]è,zJÄåp/p\o&zc oÔp/.q@.uJpCâ]
Boletim da SPM - no 43 (Out2000) 87-104 e no 44 (Abr2001) 23-38
×
ô õPö
ô ÷öEø ù
ô ýÎö
ô þö
øû
Úb+õ ÛÜ:ñ |
Ý É.xtp\srt.~p\~
p\ w;v.uwyv.wy|+pv.p\uJpEw
v.wyxtrtzc{,uw;{,p/.q@.uJp×
ôö
ù
ôö
ô úÎö
øô ü*û ö
ù
ô ÿ(ö
øû
ø û ô ö ø ù
øû
ô ñö
ù øû
øû
ø û ù
ô ö
ø û ù
ô *ö ø û ô ö
øù
Ú@(õ ÛÜ,ñ |
Ö ä@rtv.wy|L{,z(ªXp\~zc|[.|+p\{,wy|[swy|L{,zc|+zcs¥wy|
{,p|=v.xtpsrt.~p~
Jwy zc|\ µ p\¶ä1urÅp\¬ sq@.xtw;zc¢@.rtxp\ zcuSw: µ @¶
ä1urSp¬ sq@.xtw;rt|,yw |+~zcxtzc|7uSzc~p\¬ sq@.xtw: µ ~¶äuJrÅp\¬ sq@.xtw
zc|+~pxtzcsw;uzc~p¬ sqb.xw: µ {,¶X} µ rt¶} µ Äå¶z µ Ó@¶
ä1urSp¬ sq@.xtwy|rt|,yw |+~zcxzc|\ µ zc¶ë;.p\{:up{,w: µ ªX¶X} µ q@¶]z
µ ¥\¶ Õ,wy|+p\sq@wy|\ µ xt¶]ä1upvCzc \rtw: µ o&¶]É.zcsp\ q@wysw
rtuuzcq@.xtp\u µ sU¶ ¾YzcLp\ q@wysw:c ;|L{,rt|+Jp\¬ s~rtp|[s[p w
rts{:r~p\{,p|[|\p\ w;.srtcp\ uJrtp\|\E goWzcswyuEp\¬ sq@.xtw`{,z
µ ~¶z µ Äå¶/z i ¤
JÞ ßáàKâRã2ä
å<æçßáàéèKæ
êßáë ìçMã*íã
î,ï çðñßìcã2ä
òJðñó+è ãMë ìçðã
Úb+õ ÛÜ:ñ |
Ù ä@rtv.wy|L{:z(xrts¥p|.|+p\{:wy|swy|
{:zc|+zcs¥wy|{,z(v.xtp\srt.~p~
wy zc|\c ;|[xtrts¥p|
ÕYwyuo&p\xtÖ/z(Õ¨8wys~1p\¬ bpÖErts{:r~p\oÔp\|Lv.wy|+r~
+wy zc|
{:wy|brts~wy|+}\{:wy@up|[wy4p\uzc|+p|\·1z(.\zcu=brts~wy|
~wyszcwy|L|+wy@uSz(p|xtrs¥p\|ÕUwyuJo&p\rt|+Ö/zcsp w
{:zcbzcubpE ªp\zcu©brts~wy|L~@wy¬ s~p\bwy|L|+wy@uSz(p|[xrts¥p|
Õ¨wy¬ s~p\bp|+ÖEzEr~zczcu|+p] £~puwyxrtsp/{,zczcubp
|+zcu=uSzc~wyup\{,p/|+zcq@.s{:w`p\|xtrts¥p|{,z(6Õ [zc~wyuzcÖ
·1z(v.uzczcs{,zcu:{,zc|+zcs¥p\u=p\|v.xtp\srt.~p~
Jwy zc|~wyo
u@zc q@.pCz(~wyo&v.p\|+|+wuzc|+v.zcrtz8p\|ÕÏZr|+p\¬ s~rtp\|+Ö
rts{,rt~p{,p\|\
Ú@õ(ÛÜ,ñ|/÷ É.xtp\srt.~p\~
Sp\ w`v.uwyv.wy|+p/v.pupCw`~.bw:
Boletim da SPM - no 43 (Out2000) 87-104 e no 44 (Abr2001) 23-38
Ø
Úb+õ ÛÜ:ñ |/÷÷ É.xtp\sr.~p\~
Sp w`{,z(.oÔ~.bw
{:zcªwyuJoWp{,w;zcoÔ¢@.zEp|[ªp~zc|[|\p\ wxwy|+psqbwy|
Ú@(õ ÛÜ,ñ |/6÷ É.xtp\srt.~p\~
Sp\ w`{,z(.oÔv.wyxtrtzc{,uSw~wyo
.oÔ8zc uJrt~z(v.xtpsw:Eg8zc uJrt~z(v.xtpsw`zc|+p
rts{:r~p\{,w;v.wyu.oÔv.zc¢@.zcsw~\ u~.xtw: è,zcu=sw
zcwp/{,zc.srt~
Sp\ w;{:zE8zc uJrt~z(v.xtpsw:
Úbõ+ÛÜ:ñ|/÷W ¨8.@wv.p\uJpEzczcu~\ ~rtw:
Úb+õ ÛÜ:ñ |/÷ É.xtpsrt.~p~
Åp\ w{,z(.oÔ~.@w
{:zcªwyuJoWp{,w;zcoÔ¢@.zE¢@.puw;{,p\|[ªXp\~zc|[|\p\ w
xtwy|+psq@wy|\
Ú@(õ ÛÜ,ñ |/6÷ ¸ É.xtp\srt.~p\~
Sp\ w`{,wv.wyxrtzc{,uw;¢@.zE|+z
wy@zcoÓ.srts{:wv.zcxtp/ªXp\~zurtpsq@.xtpu©{,wyrt|7~.@wy|
~wyuJp{,wy|[{,zEp~wyu{,wZ~wyoaw`zczcuS~\ ~rtwp\¶+ Ì,|+z
v.wyxtrtzc{,uSw;v.wy|+|+.r@uzc¬ |[(zc urt~zc|v.xtp\swy|\
Ú@(õ ÛÜ,ñ|/÷6¿ É.xtp\srt.~p\~
Sp\ w`{,z(.oÔzcuJp\zc{,uwp¢@.z
ªXwyupo ~wyup\{,wy|wy|L8zc uJrt~zc|\
Boletim da SPM - no 43 (Out2000) 87-104 e no 44 (Abr2001) 23-38
Ù
Úb+õ ÛÜ:ñ |/÷ Ý É.xtpsrt.~p~
Åp\ w{,z(.oÔ~.@wy~p\zc{:uSw
µ uSzcv.uzc|+zcsp\{,wspC.q@.uJp/\¶+
Ú@(õ ÛÜ,ñ |
W Ð;oÓ{,wy|v.wyxtrtzc{,uSwy|¢b.zE|+zEv.wy{,zco
~wys|+u.rtu=~wyoap/v.xtp\srt.~p~
Åp\ w`{:p/.q@.uJpCã
Úbõ+ÛÜ:ñ|/÷Ù É.xtpsrt.~p~
Åp\ w{,z(.oÔwy~pzc{,uSw:
Úbõ+ÛÜ:ñ|/÷Ö É.xtpsrt.~p~
Åp\ w¢@.zEv.zcuJoWrtz/~wys|+uS.rtu
{:wyr|Lv.wyxrtzc{,uwy|{,rtªXzcuSzcszc|\
Ú@(õ ÛÜ,ñ |
W\÷ ÏZwy{,zc~pzc{,uSwZuwy¬ oWbr~w`rts|+zcuJrt{,w
s.oWpuSzc{,z8~[. @rt~p/{:z(ªp~zc|[~zcsuJp\{:p\|[z(w
~wyuJuSzc|+v.wys{,zcsz(~.@wy~p\zc{,uw:
Boletim da SPM - no 43 (Out2000) 87-104 e no 44 (Abr2001) 23-38
â
Úb+õ ÛÜ:ñ |
WW É.xtpsrt.~p~
Åp\ w{,w`{,wy{,zc~p\zc{,uw
uwy¬ o&@rt~w`¢@.z/|+zEzcs~wysupsp/.q@.uJpC
Ú@(õ ÛÜ,ñ |
W6¸ Ì,|+z(v.wyxrtzc{,uw;zcoÔo&zcp\{:z({,wy|
(zc uJrt~zc|[v.xpswy|LzE~wys|+rt.rb.oWpC{,p\|[ªXwyuo&p\|
{,wy|~urt|+p\rt|[{,zEzc|+v.rtszcxp µ Ã$q@ ;x À g¶+
Úb+õ ÛÜ:ñ |
W É.xtpsrt.~p~
Åp\ w{,z(.oÔv.wyxrtzc{,uw`¢@.zE|+z
wybzcoÔ~wyuJps{,ww`{,p/.qb.upC\
Ú@(õ ÛÜ,ñ |
W6¿ ;{,rt~rtwysp\u=p\uzc|+p\|pC.oÓv.uJrt|+oWp
¢@.p{,upsqb.xpu}cªXp\zcs{,w;~wyuzc|+}v.wy{,z
|+rtoWv.xtrt.~pup/v.xtp\srt.~p\~
Sp\ w:
Úb+õ ÛÜ:ñ |
W ë;.puw;v.urt|+o&p\|urtp\sq@.xtp\uzc|
rtq@.prt|\cÐ;oÓp\w`~zcsuSw;spCzcur~p\x1z(wy|Lwy.uSwy|p Ç
wyxtpspC¥wyuJrt\wysp\xÅ
Ú@(õ ÛÜ,ñ |
W6Ý Ð;sru={,wyrt|urÅp\¬ sq@.xtwy|Lzc¢b.rx p zcuSwy|
v.zcxtp\|[@wyu{,p\|\
Boletim da SPM - no 43 (Out2000) 87-104 e no 44 (Abr2001) 23-38
ã
Úb+õ ÛÜ:ñ |
WÙ Ð;oÓv.p\u={,z((zc ur~zc|{,zc.sz(.oWp
uzc~pE¢@.z&zE ~wyoWv.xtzcp\o&zcszEzczcurtwyu=p\w
wyxt.oWzE{:w`v.wyxtrzc{:uSw:
Úb+õ ÛÜ:ñ |
WÖ ¨8wyxtp\u=p/~p\{,pCªp~z8{,z(.oawy~p\zc{:uSw
.o&p/v.rtucp\¬ o&rt{,zE{,z(xtp\{:wy|[r|,yw |+~zcxtzc|LuSzc~p¬ sq@.xtwy|\
Úb+õ ÛÜ:ñ |
¨8wyxtp\u=v.rtucp¬ oWrt{,zc|[v.zcspq@wysp\rt|Cp\Ç |
ªXp\~zc|[{,z(.oÔ{,wy{,zc~p\zc{,uw: ;|Lxrts¥p|{,z
zc|+v.zc|+|+.uJp/ÕswyuJo&p\xtÖEs[p\ w`ªXwyupo uzcv.uSzc|+zcsp{,p\|\
Ú@(õ ÛÜ,ñ |
\÷ ¨8wyxtp\u=¢@.p\uSw;zcupzc{,uSwy|[pC.o
rt~wy|+pzc{,uSw;v.wyu=ªwyuJo&pC¢@.z/wy|zcupzc{,uSwy|s[p\ w
~wysp~zcoÓzcsuz(|+rÅ ¤ 8{,z((zc ur~zc|
¾
s[p\ wyXv.xpswy|\
Ú@õ(ÛÜ,ñ|
6W ;v.zcsp\|[uzc¬ |[(zc uJrt~zc|[s[p wyv.xtp\swy|\
¤ {,z((zc ur~zc|s[p\ wyXv.xpswy|\cÏwybupq@zcs|LoW.rtw
{,¾ rtª¬ ~zcrt|\ä1u zc¬ |zE w`s`. o&zcuSw`o? srto&w{,z((zc ur~zc|
s[p\ wyXv.xpswy|L¢@.zE.oÔv.wyxtrzc{:uSw;v.wy{,zEzcu©v.wyrt|+}
{,p{,wZ¢@.zEw;Õ]p¬ sqb.xw;{:z({,zcªzcrtwwypxÖD?z i uJp\{,}
|+z(|+zErzc|+|+zE.oÔv.wyxtrzc{:uSw`~wyoÓpv.zcsp|[{,wyrt|
(zc uJrt~zc|[s[p wyv.xtp\swy|+}\~p\{,p/.oÓzcurtpC.o
Õ]p¬ sqb.xw{,z({,zcªXzcrwyÖE{,z E¿ i up{,}wy4|+zJÄåp}s[p w
zcr|+rturtp
Ú@õ(ÛÜ,ñ|
6
¾
¤ {,z((zc ur~zc|[s[p wyv.xtpswy|\
Boletim da SPM - no 43 (Out2000) 87-104 e no 44 (Abr2001) 23-38
ê
Úb+õ ÛÜ:ñ |
;v.zcsp\| ¢ ¤ µL{,zE(zc uJrt~zc|
s[p\ wyXv.xtp\swy|\cÉ.wyxtrtzc{,uSw;¾{:z(Ù\/ªXp\~zc|[@p\|+zcp{,w;sw
~.@w:
Ú@õ(ÛÜ,ñ|
6Ý ÏZrt|+ªzcsZyw rt{,zb
%
"
&
#
$
Úb+õ ÛÜ:ñ |
¸ ÏZzcv.wyrt|{,z(~wys|+uS.rt{,wzc|+zEv.wyxtrtzc{,uSw
zcv.zcuJro&zcsz(ªXwyu~
åp\u=p/p\v.uwyrto&p\~
Sp w;{,wy|{,wyrt|
(zc urt~zc|[{,z(o&zcswyu jè:zcurt.¢@.z(w`¢b.zEp\~wyszc~z
pwy|(zc uJrt~zc|[v.xpswy|L{,.upsz(zc|+|+zEv.uSwy~zc|+|+w:
Úb+õ ÛÜ:ñ |
¿ g;|L{,wyrt|8zc uJrt~zc|[¥rtv.zcuSXv.xtp\swy|{,zc|+z
v.wyxtrtzc{,uw;v.wy|+|+.zco j ¼ ¢ i uJp\{7
!
z ×?¾Bv.zcuJzcs~zcoÓp\w
Ú@(õ ÛÜ,ñ|
6Ù ;uSzc|+p\|\ Ì ¶
v.xtp\sw »(') ¨,¨$v.zcuJzcs~z(pw`v.xtp\sw+* ',) ¨¶z/¨9¾
v.zcuJzcs~zcoÓp/v.xtp\swy|bzcuJrt~p\rt|¢@.zEªXp\zcoé.o
p\¬ sq@.xtw`{,rtzc{,uw;{,z.- uJp\{¦~wyo/* ' ;¬ sq@.xtwy|\
µ zcsuSz8Ì ¨Az(wv.xpsw » *\¶
r
Ú@(õ ÛÜ,ñ |
6Ö É.xtp\srt.~p\~
Sp\ w`{,z(.oÔv.wyxtrtzc{,uSw
wyuwyrt{,p\xÅ
Boletim da SPM - no 43 (Out2000) 87-104 e no 44 (Abr2001) 23-38
Úb+õ ÛÜ:ñ |
É.xtpsrt.~p~
Åp\ w~wyoÔp\uzc|+p\|[o&p\x
~p\xt~.xtp{,p\|\
0 =
9
:
7
02143 5 6
8
@ C
A B
9: > ? 7 D
E
<
Ú@(õ ÛÜ,ñ |
6 É.xtp\srt.~p\~
Sp\ w`{,z(.oÔ{,wy|LoWpr|
|+rtoWv.xtzc|v.wyxtrtzc{,uwy|.zc zcr|[~wys¥zc~rt{,wy|\\Ì,|+z
v.wyxtrtzc{,uSw;|,`w zcoÔ¢@.p\uSw`rv.wy|L{,z(ªp~zc|+}wy{,p\|
uJrtp\sq@.xtp\uzc|+}cszcs¥.o&pZ{,p\|[¢b.p\rt||+zEzcs~wysuJp
sp/.q@.uJpCãC{,p/v.puz(n2 g;|L~wyo&v.uJro&zcswy|L{:p\|
p\uzc|+p|=zcoÔ.srt{,p\{,zc|[pubrubp urtp|=v.pupC~p{,p
ªXp\~z8|p w: µ \\} \\} \Ù\¶X} µ \ê}\ê}¶} µ \\} \\} \¶yz
µ ×\}ê\}\¶+
;
B
Úb+õ ÛÜ:ñ |
÷ Ì:|+¢@.zcoWpC{,zc|+~uJrtrtbw{,p\|[p\uJrp bzcrt|
.|+p{,p\|[sw`~,p\ xt~.xtw`{,wy|L~wyo&v.urto&zcswy|L{,p|
puSzc|+p\|{,w`v.wyxtrtzc{,uSw;~ÄåpCv.xtp\srt.~p~
Åp\ w`|+z
zcs~wysuJpspC.q@.upÒ\ê] ;¢@.ryzc|+Cp uSzcv.uzc|+zcsp\{,p
.o&p/{:p\|{,wyz(v.p\uJzc|[rtq@.pr|L¢@.zE~wys|+rt.zcoaw
uzcªzcuJrt{,wZv.wyxtrzc{:uSw: ;|v.puzc|[s[p w`zcs~p\rtp\o
v.zcuJªXzcrp\o&zcsz8|+zEp/{,rt|+p\¬ s~rtpCzcsuz(w`v.wysw` z
p/xrts¥pC¢@.zAz8 8zc uJrt~z8{,w4p¬ sq@.xtw F¦s[p w;ªwy¬ u©rqb.p\x
pC ;{,rt|+JL gáv.xpsw ¨,Ï ¶$zE zcur~p\x1z(s[p\ w`~wysczc o
szcs¥.o&pC{:p\|[ªXp\~zc|[{:w`v.wyxtrzc{:uSw;{,pC.q@.upÒ\ê]
Ú@(õ ÛÜ,ñ |
6 É.xtp\srt.~p\~
Sp\ w`{,.oÔ|,yw xtrt{,w`~wyo
p\uzc|+p|=~.up\|[@p|+zcp\{,w;sw`v.wyxtrtzc{,uSw{,p/.q@.uJp
Î\]
0.04
0.03
0.02
0.01
0
0.3
0.35
0.4
0.45
0.5
Úb+õ ÛÜ:ñ|
W Ì:uuw;uSzcxtp\rwZ{,zE ;{,rt|+bzcoÔªX.s~
p\ w
{:z
r
Ú@(õ ÛÜ,ñ |
6¸ É.xtp\srt.~p\~
Sp\ w`{,.oÔ|,yw xtrt{,w`~wyoa.oWp
p\uzc|+pE~.up/@p|+zcp\{,wZswzcuJp\zc{,uw:
Boletim da SPM - no 43 (Out2000) 87-104 e no 44 (Abr2001) 23-38