M
makroekonomika
leqcia 11
inflacia, misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
nikoloz ostapenko
1
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
inflaciis arsi
ra aris inflacia?



inflacia – fulis msyidvelobiTi unaris dacema. ganasxvaveben farul(daTrgunul) da Ria inflacias. Ria inflacia vlindeba fasebis
saerTo donis zrdis saxiT. mas adgili aqvs fasebze centralizebuli kontrolis ar arsebobis SemTxvevaSi (rogorc wesi umetes
SemTxvevaSi masTan gvaqvs saqme da SemdgomSic masze gveqneba saubari). faruli inflacia ki vlindeba bazarze saqonlisa
da momsaxurebis deficitis zrdiT. mas adgili aqvs fasebze centralizebuli kontraolis arsebobis SemTxvevaSi (mis klasikur
magaliTs sabWoTa kavSiri warmoadgens).
inflaciisagan unda ganvasxvavoT fasebis erTjeradi mateba, romelic SeiZleba gaxdes inflaciis mizezi SeiZleba ara (misi mizezi
SeiZleba iyos fasebis sezonuri ryevebi da sxva)
inflacia iwvevs bazris destabilizacias, radgan moklevadian periodSi ganapirobebs sabazro informaciis damaxinjebas. bazris
subieqtebi bazris tendenciebis Sesaxeb informacias fasebis cvlilebiT iReben. amitom inflacia amaxinjebs bazris subieqtta
qcevas, zrdis momavlisadmi pesimistur ganwyobas da a.S.
2
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
inflaciis arsi
inflacis done da saxeebi





inflaciis done(π) – ganisazRvreba fasebis zrdis tempis doniT. misi gaangariSebisaTvis gamoiyeneba samomxmareblo fasebis
indeqsi(sfi) da mSp-s deflatori. ganzogadebuli saxiT Cven is SegviZlia Semdegnairad CavweroT:
Pt  Pt 1
 t
Pt 1
roca inflacia ramdenime aseTeul da aseuls aRwevs maSin aseT inflacias hiperinflacias uwodeben. am dros SeiZleba iTqvas rom
maTeli sabazro meqanizmi paralizebulia. filip koganma Semoitana hiperinflaciis kriteriumi, romlis mixedviTac hiperinflacias adgili
aqvs, roca Tviuri inflacia 50% procents aWarbebs (rac weliwadSi 13 000%-ia). yvelaze maRal hiperinflacias adgili qonda ungreTSi
1945-1946 wlebSi roca fasebis done weliwadSi 3.8∙1027 gaizarda da faebis doni saSualo Tviuri zrdis tempi 19800% iyo.
deflacia – fasebis donis Semcireba;
dezinflacia – inflaciis tempebis Semcireba;
inflaciuri molodini – ekonomikuri subieqtebis damokidebuleba momavalSi fasebis donis mimarT;
3
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
inflacia saqarTveloSi
inflaciis wliuri tempi saqarTveloSi 1991-2008 wlebSi
18000%
1996-2008
15566.1%
16000%
45.0%
40.0%
14000%
39.3%
35.0%
12000%
30.0%
25.0%
10000%
15.0%
8000%
10.0%
6000%
4000%
19.1%
20.0%
5.0%
0.0%
3075.0%
7.0%
3.6%
4.7%
4.0%
5.6%
8.2% 9.2% 9.2%
5.7%
4.8%
4.8%
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
2000%
0%
0.4%
162.7%
39.3% 7.0% 3.6% 19.1% 4.0% 4.7% 5.6% 4.8% 5.7% 8.2% 9.2% 9.2% 4.8%
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
inflacia saqarTveloSi
sfi-is dinamika saqarTveloSi 1995-2008 wlbSi, Tveebis mixedviT
250%
200%
≈3.5-jer gaizarda fasebis done
150%
100%
50%
0%
≈1.95-jer gaizarda fasebis done
100%
≈1.72-jer gaizarda fasebis done
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
klasikuri diqotomia
klasikuri diqotomia




ganasxvaveben realur da nominalur seqtorebs. realuri seqtori moicavs dasaqmebas, warmoebas, qonebas, garigebebs da a.S.
nominaluri seqtori moicavs fulis masas da fasebis dones.
klasiuri diqotomia gulisxmobs rom realuri sidideebi ar reagir- eben nominaluri sidideebis cvlilebaze (grZelvadian periodSi mainc)
amitom :
Tu izrdeba fulis masa raRac ΔM tempiT, misi zrda mxolod fasebis zrdaze moqmedebs (fulis brunvis siCqaris da mSp-is zrdis
 imave
PYtempiT
izrdeba
M
 V

P amTvisebas
Y fulis neitralobasac
tempebi ar icvleba) daMV
fasebic zustad
ra tempiTac
fulis masa
– fulis
uwodeban.
grZelvadian periodSi fuli neitraluria.
6
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
roca inflaciuri molodini ar arsebobs
inflaciuri molodinis ar arseboba – filifsis mrudi

Tuki fasebi moulodnelad izrdeba, maSin rogorc viciT mawarmoeblebi zrdian warmoebas, maSasadame dasaqmebas da
xelfasebs. anu moklevadian periodSi arsebobs damokidebuleba fasebis donesa da umuSevrebis dones Soris. am
damokidebul-ebas gamoxatavs filifsis mrudi.

misi gantoleba Semdegnairad SegviZlia CavweroT:
π,%
 t  a  ut  a  (UF  Ut )
u,%
7
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
roca inflaciuri molodini ar arsebobs
inflaciuri molodinis ar arseboba – erToblivi miwodebis mrudi

artur oukenma damokidebuleba umuSevrobasa da gamoSvebis moculobas Soris Semdegnairad gamoxata (formula
miaxlobulia):
YF  Yt   (Ut  UF )
(YF  Yt ) /   Ut  UF 
 t  a /  (Yt  YF ), a /   
 Yt  YF 


1

π
Y  
t
maSasadame stabiluri fasebis pirobe-bSi warmoebis moculoba mis potenciur
doneze imyofeba.
inflacia ki zrdis erTobliv miwodebas.
Y
8
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
inflaciuri molodinis arseboba
inflaciuri molodinis arseboba – erToblivi miwodebis mrudi

fasebis donis gansazrvrisas ekonomikuri subieqtebi iTvaliswineben inflaciur molodins. amitom filifsis mrudis gantoleba molodinis
gaTvaliswinebiT SegviZlia Semdegnairad gadavweroT:
 t  a  (UF  Ut )  
e
t
π
 t   (Yt  YF )   te 
Yt  YF 

1

( t   )
e
t
maSasadame inflaciuri molodinis zrda erToblivi miwodebis
mruds gadaaadgilebs zemoT da zrdis inflacias, xolo Semcireba
qvemoT da amcirebs inflacias.
Y  1e   0e 
π1
Y  0e 
π0
Y
 t   (Yt  YF )   te
9
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
inflaciuri molodinis arseboba
fiSeris efeqti (erToblivi moTxovna)

Tu fasebis done mimdinere periodSi Pt-s tolia da vasesxebT 1 lars i wliuri procentiT. maSin erTi wlis Semdeg mivirebT Pt(1+i)
lars (nominalurad). realurad ki momdevnoperiodis fasebis donis gaTvalis-winebiT Pt(1+i) /Pt+1, sadac Pt+1 = Pt(1+π).
maSasadame, realuri saprocento ganakveTi SegviZlia Semdegnairad gamovsaxoT:
Pt (1  i )
 1  ir  i  ir    ir
Pt (1   )
ir  i  
ire  i   e
faqtiuri
mosalodneli

aqedan gamomdinare SegviZlia davweroT:

maSasadame roca mosalodneli inflacia izrdeba, izrdeba sainvesticio moTxovna da Sedegad erToblivi moTxovnac, radganac
mosalodneli realuri saprocento ganakveTi mcirdeba. piriqiT Tu mosalodneli inflacia mcireba, mcirdeba sainvesticio moTxovnac da
erToblivi moTxovnac.
I (ire )  I (i   e )
10
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
moTxovnis inflacia
moTxovnis inflacia: monetaruli impulsi


gamomwvevi mizezis mixedviT ganasxvaveben moTxovnis da miwodebis inflacias. Tavad mizezi TiToeuli am saxis inflaciis SeiZleba
sxva-dasxva iyos. ganvixiloT moTxovnis inflaca:
monetaruli impulsi: Tu fulis masa izrdeba ekonomikaSi, maSin izrde- izrdeba fasebis donec.
inflaciis gamo mcirdeba saprocento ganakveTi Sedegad ki izrdeba investiciuri moTxovna da erToblivi moTxovna
da erToblivi moTxovnis mrudi gadaadgildeba marjvniv. mimdinare perioodis inflaciam SeiZleb warmoSvas inflaci-uri molodini da Sedegad izrdeba aramarto π
fasebis done aramed izrdeba fasebis zrdis tempebic da erToblivi miwodebis mrudi
gad-aadgildeba zemoT. warmoqmnili inflaciuri molodini kidev zrdis sainvesticio
π'
moTxov-nas da ase grZeldeba, manam, sanam ekonomika ar dastabilizdeba da
π2
erTob-livi moTxovna da miwodeba erTmaneTs umuSe-vrobis bunebriv donze
erTmaneTs ar
Ys
Ys2
Ys0
π1
YD YD
2
YD1
π0
gautoldeba.
Y
YD0
Y1 Y2 11
Y
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
moTxovnis inflacia
moTxovnis inflacia: fiskaluri impulsi

fiskaluri impulsi: Tu saxelmwifo zrdis xarjebs(igulisxmeba rom qveynis SigniT zrdis), es zrdis erTobliv moTxovnas(erTobklivi moTxovnis mrudi gadaadgildeba marjvniv). am Sokis gamo izrdeba fasebis done, rac warmoSobs inflaciur molodins, ris gamoc erToblivi
miw-odebis mrudi zemoT gadaadgildeba da iwvevs inflaciis zrdas. magram Tu erovnuli banki ar zrdis fulis miwodebas, maSin aseT
inflacias moklevadiani xasiaTi eqneba. ragdan saxelmwifo xarjebis zrda Seamci-rebs saprocento ganakveTs da grZelvadian
periodSi erTobliv moTxovnasac. eroblivi moTxovnis Semcireba Seamcirebs fasebis
dones da ekonomika daubrundeba Tavisi grZelvadiani wonasworobis wertils.
π
Ys2
π2
Ys0
π1
π0
Y
YD0
Y2 Y1
YD1YD2
12
Y
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
miwodebis inflacia
miwodebis inflacia: xelfasi-fasebi

xelfasi-fasebis spirali: Tu sxvadasxva mizeziT izrdeba warmoebis danaxarjebi es iwvevs → warmoebis Semcirebas da maSasadame
miwodebis mrudi marcxniv gadaadgildeba, Sedegad → fasebis done izrdeba → mcirdeba realuri xelfasi da dasaqmeba → Tu
erovmuli banki dasaqmebis bunebriv doneze aRsadgenad zrdis fulis miwodebas → mcirdeba saprocento ganakveTi → izrdeba
erToblivi moTxovna da erToblivi moTxovnis mrudi gadaadgildeba marjvniv → izrdeba
dasaqmeba sruli dasaqmebis donemde → radπ
gan sxva pirobebi ar icvleba mwarmoeblebi kvlav zrdian fass → kvlav mcirdeba real
-uri xelfasi→ kvlav mcirdeba dasaqmeba da
π4
π3
a.S.
Ys2
Ys1
π2
Ys0
π1
YD2
π0
YD
Y1 Y'
YD1
0
Y1
13
Y
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
miwodebis inflacia
miwodebis inflacia: miwodebis impulsi


miwodebis impulsi: Tu sxvadasxva mizeziT izrdeba warmoebis danaxar-jebi es iwvevs → warmoebis Semcirebas da maSasadame
miwodebis mrudi marcxniv gadaadgildeba, → imisaTvis rom ar dauSvan satagnacia (war-moebis muculobis Semcireba), erovnuli
banki fulis miwodebas zrdis → mcirdeba saprocento ganakveTi → izrdeba erToblivi moTxovna da erToblivi moTxovnis mrudi
gadaadgildeba marjvniv → inflaciis zrdis gamo warmoiqmneba inflaciuro molodini → erToblivi miwo-debis mrudi gadaadgildeba
marcxnv, xolo
π
Ys2
erToblivi moTxovnis mrudi marjvniv, magram erToblivi miwodebis mrudi ufro
mgrZnobi-area inflaciuri molodinis mimarT, vidre erToblivi moTxovnis, Sedegad →
warmoebis moculoba mcirdeba, xolo inflacia matulobs.
π
movlenas roca warmoebis moculoba mcirdeba, xolo fasebis done matulobs stagflacia 3
ewodeba.
π
Ys1
Ys0
1
YD2
π0
YD1
YD
Y1 Y'
0
Y1
14
Y
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
inflaciis Sedegad simdidris gadanawileba
senioraJi


senioraJi – fulis beWdviT miRebuli sargebeli. Tanamedrove piro-bebSi am tipis Semosavals ZiriTadad saxelmwifoebi iReben.
Tu saxelmwifom gadawyvita sakuTari biujetis deficiti (Warbi xarebi – ΔG=9 fuladi erTeuli) daafinansos, ara gadasaxadebis
akrefiT da sesxis aRebiT aramed damatebiTi fulis dabeWdviT ( ΔM =9 fuladi erTeuliT) , maSin fasebi grZelvadian periodSi
zustad imave tempiT gaizrdebian ra tempiTac fulis masa:
M  G, P / P    M / M i
M  M
maSasadame saxelmwifos realuri
Semosavali senioraJis Sedegad iqneba:
M
M

P
p
M/P
senioraJiT miRebuli
Semosavali
i=12%
100*9%=9
ir=3%
π=9%
L1
Ltr
Las
L0
M   9%
M/P=100
M/P
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
inflaciis Sedegad simdidris gadanawileba

sagadasaxado kanonmdebloba inflacias ar iTvaliswinebs, ris gamoc saxelmwifos sasargeblod nawildeba gadasaxadis
gadamxdelis simdidre. magaliTad Tu saSemosavlo gadasaxadi 12%-ia da iyideT saxli 20 000 larad. erTi wlis Semdeg
fasebi 2-jer gaizarda da Tqven gadawyviteT gayidoT saxli 40 000 larad. Tqveni realuri Semosavali ar SemogivaT.
magram mainc mogiwevT gadaixadoT (40 000-20 000)*20% = 4 000 lari saSemosavlo gadasaxadis saxiT.

inflaciis SemTxvevaSi kreditoridan mevalis sasargeblod nawildeba qoneba, radgen es ukanaskneli vals dabali
msyidvelobiT unariani fuliT abrunebs.
16
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
ZiriTadi cnebebi da sakiTxebi
•inflacia
o Ria inflacia
o faruli inflacia
•hiperinflacia
•inflaciis done
•fasebis done
•deflacia
•dezinflacia
•stagnacia
•stagflacia
•filifsis mrudi
•inflaciuri molodini
•fiSeris efeqti
•moTxovnis inflacia
•miwodebis inflacia
•klasikuri diqotomia
•fulis neitraloba
•senioraJi
Download

M makroekonomika - nikoloz ostapenko